Wsparcie finansowe pomysłów i projektów – o istocie crowdfundingu

Słowniczek pojęć:

Crowdfunding – inaczej nazywany też „finansowaniem społecznościowym”; działanie polegające na finansowaniu projektów poprzez pozyskiwanie wsparcia od społeczności internetowych – osoby wspierające otrzymują przeważnie różnego rodzaju „świadczenia zwrotne”

Crowdfunding nagrodowy – model crowdfundingu, w którym osoby wspierające w zamian za przekazane fundusze otrzymują różnego rodzaju nagrody

Crowdfunding przedsprzedażowy – model zbliżony do nagrodowego, w którym nagrodą jest przedpremierowy egzemplarz finansowanego produktu (np. gry lub książki)

Crowdfunding udziałowy – model crowdfundingu, w którym osoba wspierająca jako świadczenie zwrotne otrzymuje udziały w spółce, prawo głosu lub prawo do dywidendy

Crowdfunding pożyczkowy – inwestorzy wspierają przedsięwzięcie, oczekując na zwrot środków w przyszłości wraz z odsetkami

Crowdfunding charytatywny – wsparcie ma charakter filantropijny, pozbawiony świadczenia zwrotnego o charakterze materialnym

Wprowadzenie

Kluczową kwestią, gdy mamy pomysł na nowy produkt lub gdy chcemy rozpocząć nową działalność, jest pozyskanie funduszy na rozpoczęcie realizacji naszego przedsięwzięcia. Bariery finansowe to bowiem jedne z kluczowych ograniczeń hamujących rozpoczęcie nowej działalności. Co zatem zrobić w takiej sytuacji? Możemy starać się o pozyskanie kredytu bądź pożyczki, jednak ta ścieżka bywa skomplikowana i nie zawsze jest osiągalna dla nowych podmiotów. Alternatywą wobec tego staje się crowdfunding, bazujący na poszukiwaniu wsparcia finansowego w przestrzeni internetowej.

Czym jest crowdfunding?

Crowdfunding bardzo często opisywany jest jako „finansowanie społecznościowe”. Bazuje on na wykorzystywaniu Internetu i sieci społecznościowych, ponieważ to tam realizowane są aktywności ukierunkowane na pozyskiwanie funduszy. Warto jednak zauważyć, że o ile obecnie crowdfunding kojarzymy przede wszystkim z przestrzenią wirtualną, to historia tego pojęcia sięga czasów znacznie dawniejszych (m.in. zbiórka na Statuę Wolności pod koniec XIX wieku). W crowdfundingu zakładamy ponadto, że dzięki otrzymaniu wielu względnie niskich wpłat od szerokiego grona internautów możliwe będzie zrealizowanie zakładanego przez nas celu. Najczęściej osoby wspierające, w zamian za przekazane wsparcie finansowe, otrzymują różnego rodzaju „świadczenia zwrotne”. Nie jest to jednak powszechnie obowiązującą regułą, bowiem w ramach crowdfundingu wyróżnić możemy różnorodne modele działania.

Rodzaje crowdfundingu

Jednym z najbardziej popularnych modeli crowdfundingu jest crowdfunding nagrodowy. W tym wariancie działania wspierający otrzymują różne nagrody w zamian za przekazane fundusze. Najczęściej odpowiednio wyższe wsparcie finansowe (wyższy próg wsparcia) związane jest także z przekazaniem bardziej atrakcyjnej nagrody. W praktyce twórcy kampanii często przy wyższych progach wsparcia oferują nagrody z poprzednich progów finansowych oraz coś przypisanego tylko do tej kwoty. Nagrody są jedną z kluczowych kwestii wpływających na promowanie danej inicjatywy i chęć jej wsparcia, dlatego też decydując się na ten model działania pamiętajmy o zaplanowaniu atrakcyjnych nagród dla osób wspierających. Pamiętajmy też o przemyślanym i równomiernym rozplanowaniu progów finansowych (niekoniecznie dobrze jest zaproponować podziękowanie mailowe jako nagrodę za przekazanie 10-20 złotych, a potem dopiero kolejny próg z nagrodą przy kwocie 200 lub 500 złotych).

Pewną odmianą opisanego powyżej modelu jest crowdfunding przedsprzedażowy. Tutaj również bazujemy na przekazywaniu nagród za udzielone wsparcie, ale nagrodą jest „przedpremierowe” otrzymanie egzemplarza gry, książki lub komiksu (często z jakimiś dodatkami). Model przedsprzedażowy możemy zauważyć bardzo często między innymi na platformie Wspieram.to, w sekcji określonej jako „gry bez prądu” (gry planszowe) lub w kampaniach poświęconych na zbieranie funduszy na komiksy lub e-booki.

Formą crowdfundingu, przy której możemy zauważyć największy stopień sformalizowania i obecności różnych wytycznych prawnych, jest crowdfunding udziałowy. W tym wariancie osoba wspierająca otrzymuje w nagrodę udziały w spółce, prawo głosu lub prawo do dywidendy. Otrzymane udziały w przyszłości mogą zostać sprzedane, jednak warto też zauważyć, że ze względu na wysokie ryzyko przedsięwzięć, sukces powodzenia nie jest pewny. Ponadto, przeważnie przekazywane kwoty wsparcia są nieco wyższe, a sama realizacja świadczenia może być nieco odłożona w czasie. W modelu udziałowym czasami może być też wymagane przedstawienie biznesplanu swojej działalności.

Wariantem crowdfundingu jest także crowdfunding pożyczkowy, określany też jako „społecznościowa pożyczka pieniędzy”. W tym modelu inwestorzy wspierają dane przedsięwzięcie, w przyszłości oczekując na zwrot przekazanych środków wraz z odsetkami. W przeciwieństwie do modelu udziałowego, nie mają tu jednak wpływu na zarządzanie powierzonym kapitałem i finansowanym przedsięwzięciem.

Ostatnim modelem crowdfundingu jest crowdfunding charytatywny (dotacyjny). Jest to wariant, w którym osoby wspierające nie otrzymują żadnego świadczenia zwrotnego o charakterze materialnym. Wsparcie ma zatem charakter filantropijny – wspieramy, ponieważ po prostu chcemy pomóc komuś, kto przykładowo znalazł się w trudnej sytuacji życiowej.

Korzyści i ograniczenia crowdfundingu

Crowdfunding niewątpliwie może być atrakcyjnym sposobem pozyskiwania funduszy na realizację swoich pomysłów. Jedną z jego zalet jest chociażby względnie niski poziom formalizacji (zwłaszcza w zestawieniu z tradycyjnymi sposobami pozyskiwania funduszy). Dzięki crowdfundingowi możemy też przetestować swój pomysł i zweryfikować jego atrakcyjność. Ważny jest także aspekt społecznościowy – osoby, które wsparły nasz pomysł to osoby, które wierzą w jego powodzenie (a zatem będą lojalnymi odbiorcami). Ponadto, dzięki bazowaniu na przestrzeni online, możemy zrealizować nasz pomysł w dowolnym miejscu i czasie.

Niemniej jednak, crowdfunding chociaż jest atrakcyjnym sposobem działania, nie jest też pozbawiony wad. Z jednej strony łączy się z niewielką formalizacją, ale z drugiej – jest obarczony bardzo dużym ryzykiem niepowodzenia. Osiągnięcie sukcesu zależy od tego, czy przekonamy społeczność do naszego pomysłu, co nie zawsze jest łatwe. Ważny jest oczywiście oryginalny i ciekawy pomysł, ale również sposób jego promowania i podejście do budowania relacji ze społecznością. Crowdfunding obarczony jest więc ryzykiem, ale i sporym stopniem losowości – bardzo zróżnicowane projekty znajdują swoje zainteresowanie u społeczności. Warto też pamiętać, że crowdfunding związany jest z dodatkowymi kosztami – prowizje pobierają zarówno platformy crowdfundingowe, jak i systemy do płatności elektronicznych. Ponadto, ograniczenia z jednej strony dotyczą zróżnicowanej jakości pomysłów, ale również – ryzyka kradzieży naszych pomysłów (prezentowane informacje mają charakter jawny).

Podsumowanie

Crowdfunding, chociaż niewątpliwie jest atrakcyjnym sposobem pozyskiwania funduszy na realizację projektów, ma też swoje ograniczenia, związane chociażby z dodatkowymi kosztami, które musimy ponieść. Planując działania crowdfundingowe dobrze się do nich przygotujmy: pamiętajmy o odpowiednim i atrakcyjnym zaprezentowaniu naszego pomysłu, o jego promowaniu oraz komunikacji z osobami wspierającymi. Jeśli decydujemy się na model nagrodowy – zastanówmy się, jakie nagrody jesteśmy w stanie zaproponować. Jeżeli być może interesują nas inne warianty crowdfundingu – dobrze jest zweryfikować, czy na pewno są one dostosowane do naszych potrzeb i czy jesteśmy w stanie wybrać ten model od strony formalnej (to dotyczy przede wszystkim modelu udziałowego).