4. Konceptualizacja projektu badawczego (plan badań)

W niniejszej części Przewodnika omówimy, czym jest konceptualizacja, jakie etapy procesu badawczego obejmuje i na co należy zwrócić uwagę, tworząc jego plan. Rozwinięcie poszczególnych wątków znajdziecie w kolejnych częściach Przewodnika. Druga część prezentuje przykładowy opis konceptualizacji badania.

Najprościej, konceptualizacją badawczą możemy nazwać całościowy plan działania, który w procesie badawczym realizujemy krok po kroku, by osiągnąć cele badawcze. Jeśli dobrze opracujemy konceptualizację, zapewnimy naszym badaniom rzetelność, powtarzalność oraz porównywalność.  

Czym jest konceptualizacja? 

Konceptualizacja badania definiuje i strukturyzuje kluczowe elementy planowanego badania. Wskazuje poszczególne kroki, które podejmują badacze w celu odpowiedzi na postawiony problem i pytania badawcze. Jest to rodzaj „przepisu” na badanie, który określa, jak badacze powinni postępować, aby uzyskać wiarygodne i rzetelne wyniki. W naukach społecznych konceptualizacja może być bardziej skomplikowana niż w naukach ścisłych, ponieważ badania często obejmują nie tylko suche liczby, obiektywne fakty i dane statystyczne, ale także subiektywne doświadczenia, trudne do uchwycenia – metafizyczne – zjawiska oraz zróżnicowane (czasem wykluczające się) opinie badanych. Plan działania musi zatem uwzględniać zróżnicowane konteksty społeczne, kulturowe oraz indywidualne perspektywy osób badanych. Poniższy rysunek prezentuje kluczowe etapy procesu badawczego, które pozwalają szczegółowo zaprezentować konceptualizację planowanego badania.  

Konceptualizacja badania pt. Styl zarządzania przełożonego a stres pracowników w organizacji X (case study)

Problem badawczy 

Na podstawie przeprowadzonego przeglądu literatury i dotychczasowych badań zidentyfikowano problem badawczy jakim jest pytanie o to, że czy istnieje zależność między stylem zarządzania przełożonego a poziomem stresu wśród pracowników? Badaczy szczególnie interesuje to który styl zarządzania wiąże się z wyższym, a który z niższym poziomem stresu? Wyniki mogą dostarczyć cennych informacji na temat stylów zarządzania stosowanych przez przełożonych w celu obniżenia stresu pracowniczego w miejscu pracy. 

Cele badania 

Celem głównym badania jest zrozumienie, w jaki sposób styl zarządzania przełożonego (menadżera) wpływa na poziom stresu pracowników w organizacji X. Badania stawiają sobie także cele szczegółowe: 

• zidentyfikowanie, który styl zarządzania najbardziej sprzyja obniżeniu poziomu stresu wśród pracowników, a który może go nasilać 
• przeprowadzenie analizy badań i ich wyników dotyczących stylu zarządzania i stresu pracowniczego
• wypracowanie rekomendacji dla osób zarządzających zespołami pracowniczymi.  

Pytania i hipotezy badawcze 

Zdefiniowany problem badawczy został pogłębiony następującymi pytaniami badawczymi (PB): 

• PB nr 1: Jaki styl zarządzania dominuje wśród menadżerów danej organizacji (np. korporacji)? 
• PB nr 2: Czy pracownicy, których przełożeni stosują określony styl zarządzania (np. autokratyczny, demokratyczny, laissez-faire), doświadczają wyższego lub niższego poziomu stresu? 
• PB nr 3: Czy styl zarządzania przełożonego wpływa na zdolność pracowników do radzenia sobie ze stresem? 
• PB nr 4: Czy istnieją różnice w poziomie stresu pracowników w zależności od stanowiska, stażu pracy, płci? 

Hipotezy badawcze – propozycje w odniesieniu do pytania nr 2

Hipoteza główna  

H1: Istnieje zależność między style zarządzania stosowanym przez przełożonego a poziomem doświadczanego przez pracowników stresu 

Hipotezy szczegółowe

H1a: Styl autokratyczny stosowany przez przełożonego będzie wpływał na wyższy poziom stresu pracowniczego niż styl demokratyczny 

H1b: Styl laissez-faire stosowany przez przełożonego będzie wpływał na wyższy poziomu stresu pracowników niż demokratyczny styl zarządzania 

H1c: Styl demokratyczny stosowany przez przełożonego będzie wpływał na niższy poziom stresu doświadczanego przez pracowników niż styl autokratyczny i laissez-faire 

Operacjonalizacja i wskaźniki 

Zmienne zależne

Poziom stresu pracowników – doświadczany poziom stresu zawodowego u pracownika. Stres zawodowy pojawia się gdy wymagania przełożonego i naciski wywierane na pracownika są większe niż posiadane przez niego umiejętności i wiedza. Pracownik nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom pracodawcy, co rodzi stres i frustrację (Badania HR, 2020). Poziom stresu zostanie określony jako niski, średni lub wysoki. 

Zmienne niezależne

Styl zarządzania przełożonego – styl zarządzania obejmuje sposób, w jaki menedżer/kierownik/szef planuje, organizuje, podejmuje decyzje, deleguje i zarządza swoim personelem. Istnieją trzy szerokie kategorie stylów zarządzania: autokratyczny, demokratyczny i leseferystyczny¹.  

Wskaźniki

• Styl zarządzania zostanie zmierzony za pomocą kwestionariusza diagnozującego dominujący u przełożonego styl zarządzania  
• Poziom stresu zostanie zmierzony przy wykorzystaniu narzędzia do badania stresu zawodowego, która mierzy subiektywny poziom odczuwanego stresu. 

Metody i techniki badawcze 

Badania własne zostaną przeprowadzone w oparciu o podejście ilościowe (Creswell, 2015). Techniką badawczą zastosowaną w badaniu będzie kwestionariusz. Osoby badane udzielą odpowiedzi na dwa narzędzia badawcze. Pierwszym narzędziem będzie kwestionariusz identyfikujący styl zarządzania dominujący u przełożonego. Drugie narzędziem to kwestionariusz do badania poziomu stresu zawodowego².

Dobór osób badanych 

Osoby do badania zostaną dobrane w sposób celowy. Wśród kluczowych kryteriów doboru znajdują się: stanowisko, dział, staż pracy, płeć, wiek. Badanie zostanie przeprowadzone na grupie pracowników organizacji X, reprezentujących różne działy, stanowiska co pozwoli na uzyskanie zróżnicowanej próby badawczej. W próbie znajdą się osoby o różnym stażu pracy – zarówno nowi pracownicy, jak i osoby z wieloletnim doświadczeniem w organizacji X, kobiety, jak i mężczyźni, a także osoby w różnych przedziałach wiekowych, co umożliwi analizę wpływu tych zmiennych na relację między stylem zarządzania a stresem. Osoby zostaną dobrane na podstawie dostępności, chęci do udziału w badaniu oraz spełnienia powyższych kryteriów. 

Przypisy

1. Opis powinien prezentować charakterystykę każdego ze stylów zarządzania w odwołaniu do literatury i z przywołaniem źródeł naukowych (nie jest ona jednak przedmiotem tego Przewodnika) 
2. Opis narzędzi powinien zawierać szczegółową charakterystykę każdego z nich - z podaniem autorstwa narzędzia, procedury udzielania odpowiedzi, wykorzystanej skali do udzielania odpowiedzi, sposobu realizacji badania (badania prowadzone online czy metodą papier-ołówek), średniego czasu uzupełniania przez osoby badane itp. w odwołaniu do literatury i z przywołaniem źródeł naukowych (nie jest ona przedmiotem Przewodnika). 

Bibliografia

1. Badania HR, Sedlak & Sedlak (2020). Stres w pracy – przyczyny, konsekwencje i sposoby zarządzania stresem w organizacji, https://badaniahr.pl/biblioteka/stres-w-pracy-przyczyny-konsekwencje-i-sposoby-zarzadzania-stresem-w-organizacji (dostęp z dnia 01.09.2024)
2. Creswell, J. (2015). Projektowanie badań naukowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego