Od Pomysłu do Produktu. Podróż.

Jak etapowe podejście w tworzeniu produktów może zwiększać Twoje szanse na sukces i przyciągać koniecznych inwestorów 

Wiele osób postrzega tworzenie produktu jako proces, który przebiega od punktu 0 – braku produktu, do punktu 1 – produktu gotowego do wejścia na rynek. Takie podejście niesie ze sobą znaczne ryzyko, które może prowadzić do strat kapitału, zasobów ludzkich i czasu w przypadku niepowodzenia. Co więcej, rzadko kiedy (a nawet mógłbym pokusić się na słowa prawie nigdy) pomysły zarysowane na początku drogi są tymi końcowymi.

Dlatego też iteracyjne podejście w procesie wdrażania innowacji pozwala na ich ciągłe kształtowanie i coraz lepsze dopasowywanie do oczekiwań przyszłych klientów. W rezultacie, jeśli inwestorzy są niechętni do ryzyka, tradycyjne podejście 0-1 może utrudnić pozyskanie odpowiedniego kapitału, ponieważ inwestorzy zazwyczaj nie zainwestują w przedsięwzięcie, które nie ma zweryfikowanych podstaw. Nowoczesne modele wdrożeniowe pozwalają także na rozpoczęcie bootstrapingu przez startupy (finansowanie własne z wynikających zysków) jeszcze przed opracowaniem finalnego produktu, co daje możliwość lewarowania się kapitałem własnym i zapewnia pewną niezależność podmiotów na drodze dalszego rozwoju.

Podsumowując, nowoczesne, iteracyjne podejście do tworzenia produktów pozwala na szybsze dostosowanie ich do wymagań rynku, minimalizując tym samym straty czasowe, personalne i finansowe. Nowoczesne praktyki inkubacyjne opierają się na ustrukturyzowanym, etapowym procesie przekształcania pomysłu w gotowy produkt na półce sklepowej lub, w przypadku produktów IT, w app storze. Każdy etap, od pierwszej koncepcji po ostateczne wdrożenie, wymaga dogłębnego zrozumienia i zaprojektowania. Systematyczne osiąganie kolejnych etapów, kolejnych kamieni milowych (konkretnych osiągnięć, wcześniej zdefiniowanych celów w rozwoju produktu) sprawia, że proces jest zarówno efektywny, jak i dobrze zorganizowany, pokazując inwestorom, że sukcesywnie realizujecie stawiane cele. 

W niniejszym artykule przedstawię etapy tworzenia produktu, które ustandaryzowałem względem produktów typu hardware i software, stanowiących według raportu Startup Poland ponad 85% polskich startupów. Warto zaznaczyć, że polski sektor inkubacyjny jeszcze nie ustalił jednolitej terminologii dla standardowego nazewnictwa w procesie tworzenia produktów. Stąd też zdarza się, że niektórzy inwestorzy czy eksperci branżowi mogą łączyć niektóre etapy, a nawet zmieniać ich znaczenie. Niezależnie od tego, po latach doświadczeń, postarałem się zebrać najbardziej spójną strukturę, która nie tylko ukazuje kolejne etapy wdrażania, ale również wskazuje standardowe instrumenty finansowe, po które startupy/zespoły badawcze sięgają, aby pozyskać kapitał na ich realizację. 

W przypadku finansowania ująłem tylko część form pozyskania kapitału, gdyż temat ten jest bardzo szeroki i wymaga oddzielnego opracowania. Na koniec, ważne jest, aby zauważyć, że przedstawiony proces jest ogólny. Oznacza to, że wdrażanie niektórych specyficznych grup produktów np. leków ma zupełnie inną strukturę wdrożeniową (w przypadku leków związaną z badaniami klinicznymi i certyfikacją). Tyczyć się to może również branż, gdzie mogą dochodzić dodatkowe procesy wdrożeniowe jak np. “etap akwizycji danych” w startupach AI’owych związany z procesem uczenia modeli AI. 

Tworzenie produktu krok po kroku 

W fazie początkowej możesz skorzystać z takich form pozyskiwania kapitału jak:

• Programy inkubacyjne
• Dotacje na badania podstawowe
• Finansowanie 4F (founders, family, friends & fools) 

1. Problem discovery - procesy identyfikacji kluczowych problemów i szukania nisz rynkowych. Chcesz wiedzieć więcej? Zajrzyj do innego naszego artykułu: I stał się startup. 
2. Product discovery - generowanie i odkrywanie potencjału produktów. Chcesz wiedzieć więcej? Zajrzyj do innego naszego artykułu: I stał się startup.
3. PoP (Proof of Principle) / Mockup - weryfikacja podstawowych zasad działania (na papierze) i tworzenie modeli demonstracyjnych.
4. PoC (Proof of Concept) - namacalny dowód na koncepcję, demonstrujący funkcjonalność i potencjał komercyjny.

Po zakończeniu 4 etapu wdrażania możesz skorzystać z takich form pozyskiwania kapitału jak:

• Rundy pre-seedowe, pomostowe - pierwsze rundy finansowania, pomagające w rozwijaniu pomysłu i dojrzewaniu produktu. Czym jest etap preseed? Zajrzyj do innego naszego artykułu: Cykl życia startupu
• Aniołowie Biznesu, inwestorzy prywatni
• Dotacje, subsydia na badania przemysłowe
• Konkursy startupowe
• Programy akceleracyjne
• Finansowanie 4F (founders, family, friends & fools)
• Inne

5. Prototyp - wczesna wersja produktu, która służy do eksperymentowania i testowania jego funkcji przed masowym wprowadzeniem na rynek.
   1. Pre-alfa - surowa wersja robocza dostępna tylko dla twórców.
   2. Pre-beta - bardziej dopracowana wersja, działająca w ograniczonym zakresie, gotowa do pierwszych prezentacji. Najczęściej testowana w grupie bliskich. Na tym etapie zazwyczaj przeprowadza się smoke test, czyli testy weryfikujące stabilność kluczowych funkcji produktu.
   3. Beta - wersja produktu testowana przez zewnętrznych użytkowników (beta testerów), służąca do identyfikacji i eliminacji błędów. W tej fazie często realizowany jest pilot, czyli próbna eksploatacja produktu w warunkach rzeczywistych, której celem jest uzyskanie szczegółowej informacji zwrotnej.
   4. RC (Release Candidate) - wersja kandydująca, gotowa do finalnych testów przed oficjalnym wydaniem.

Po zakończeniu 5 etapu wdrażania możesz skorzystać z takich form pozyskiwania kapitału jak:

• Rundy seedowe - finansowanie wspierające budowanie RTM/RTS, bądź już dalsze skalowanie i dalszą weryfikację rynkową. Czym jest etap seed? Zajrzyj do innego naszego artykułu: Cykl życia startupu. 
• Aniołowie Biznesu, inwestorzy prywatni
• Dotacje, subsydia na wdrożenie
• Inne

6. RTM (Release To Manufacture, Ready To Manufacture lub Ready To Market) lub RTS (Ready To Sales) - wersja produktu gotowa do produkcji masowej/wprowadzenia na rynek/sprzedaży. Najczęściej realizowana w jednej z czterech wersji:
   1. MVP (Minimum Viable Product) - produkt z ograniczonym zestawem funkcji, dostatecznym do przyciągnięcia pierwszych klientów i zdobycia od nich informacji zwrotnych. Skupia się na kluczowych funkcjonalnościach, umożliwiając szybkie testowanie na rynku. Przykładem produktów rozwijanych najczęściej w ścieżce MVP są urządzenia medyczne, których podstawową funkcją jest diagnostyka/leczenie, a nie wygląd czy dodatkowe funkcje np. usprawniające analizę danych.
   2. MAP (Minimum Awesome Product) - rozbudowany produkt, który spełnia nie tylko podstawowe funkcje, ale również zachwyca użytkowników swoim wyglądem i wrażeniami z użytkowania. Jest to często stosowane podejście w produktach IT czy z grupy entertainment, gdzie estetyka i odbiór wizualny mają znaczenie. 
   3. SLC (Simple, Lovable, Complete) / MLP (Minimum Lovable Product) - prosty i atrakcyjny produkt, ale z naciskiem na kompletność funkcji, które zapewniają użytkownikom wszystko, czego potrzebują. W podejściu lovable stawia się, więc na kompletność doznań użytkownika (Lovable), a nie tylko wygląd czy podstawową funkcję. Dobrym przykładem jest Google Docs - zawiera dużo podstawowych funkcji, ale wciąż jest mniej skomplikowany niż Microsoft Word. Gdybyśmy mieli robić porównywanie klasyczny notatnik miałby znamiona MVP, dostarczając podstawową funkcję pisania, a produktem typu MAP byłby notatnik na komputerach i telefonach firmy Apple.
   4. MMP (Minimum Marketable Product) - produkt gotowy do wprowadzenia na rynek, który zawiera wystarczająco funkcji i wartości, aby być konkurencyjnym i przyciągnąć większą grupę klientów. MMP jest bardziej rozbudowaną wersją produktu, która uwzględnia nie tylko potrzeby użytkowników, ale także aspekty rynkowe, takie jak konkurencja i pozycjonowanie. 
   5. Inne - od czasu do czasu pojawiają się nowe podejścia, które jednak nie zdobyły jeszcze takiej popularności jak cztery wcześniej wymienione.

Po zakończeniu 6 etapu wdrażania możesz skorzystać z takich form pozyskiwania kapitału jak:

• Bootstraping
• Aniołowie Biznesu, inwestorzy prywatni, inwestorzy branżowe
• Dotacje, subsydia dla firm
• Pożyczki
• Inne

7. Finalny Produkt - ostateczna wersja produktu gotowa do masowej dystrybucji.

Po zakończeniu 7 etapu wdrażania możesz skorzystać z takich form pozyskiwania kapitału jak:

• Rundy dalszej serii - finansowanie zależne od trakcji i wzrostu, np. Serie A, B, C itd.
• Inne

Od zera do bohatera

Jak widzimy proces tworzenia produktu nie jest procesem 0-1, a raczej stopniowym, iteracyjnym procesem. Wszystkie działania zaczynają się od identyfikacji kluczowych problemów (stan zero, czasami do pominięcia, gdy pomysł wpada przy okazji codziennych czynności) i poszukiwania potencjalnych nisz rynkowych (problem discovery). Te działania najczęściej można realizować w programach inkubacyjnych jak np. Antler, Entrepreneur First, czy w przypadku CEE Innovations Hub Foundation. Następnie, przez etap product discovery, przechodzimy do fazy poszukiwania rozwiązania i weryfikacji koncepcji produktu kolejno realizując PoP (Proof of Principle) oraz PoC (Proof of Concept). Wykonując niniejsze etapy, możemy z dużym prawdopodobieństwem starać się na pozyskanie pierwszego finansowania od aniołów biznesu czy funduszy venture capital, które skupiają się na startupach na etapie pre-seed. Posiadając odpowiednie środki, przechodzimy do fazy prototypowania oraz iteracyjnego testowania w fazach pre-alfa i pre-beta, co pozwala na ciągłe doskonalenie produktu, a także sięgania po dalsze finansowanie. Ostateczne etapy, beta i RC (Release Candidate), prowadzą do osiągnięcia etapu RTM (Ready To Market) / RTS (Ready To Sale), kiedy produkt jest gotowy do wdrożenia. Poprzez gotowość do wdrożenia nie mamy jeszcze na myśli ostatecznego produktu, a produkt, który jest realizowany w jednej z czterech doktryn: MVP (Minimum Viable Product), MAP (Minimum Awesome Product), SLC (Simple, Lovable, Complete) / MLP (Minimum Lovable Product) lub MMP (Minimum Marketable Product) – produktów, które spełniają podstawowe potrzeby rynku i są zgodne z oczekiwaniami klientów, zapewniając im wyjątkową wartość. Wraz z dalszym wzrostem produkt jest on udoskonalany, aż osiąga ostateczną formę tzn. stan jeden.